Almanach Muszyny 2008

SŁOWO DO CZYTELNIKA

Szybko doroślejemy, drodzy Państwo. Razem z "Almanachem Muszyny" dotarliśmy już do jego osiemnastki, progu dojrzałości. Na szczęście wciąż mamy sporo świeżych pomysłów na urozmai-canie Państwu wędrówki po historycznej ziemi muszyńskiej. Podobnie jak w minionych latach zapraszamy Czytelników na wycieczkę w przeszłość. Podróż w czasie zaczniemy od badania śladów, które nasi przodkowie zostawili na Baszcie, przez wieki siedzibie muszyńskich starostów. Po zamkowym wzgórzu i jego tajemnych zakątkach oprowadzi nas archeolog Barbara Chudzińska. Stamtąd przeniesiemy się do zacisznych archiwów, bada-jąc stare dokumenty. Przyjrzymy się razem z Kazimierzem Przybosiem falsyfikatowi, rzekomo z roku 1209, by zakończyć dyskusję o datowaniu pierwszej pisemnej wzmianki o Muszynie. Nasze miasto jest młodsze - przynajmniej na piśmie. Ponieważ kobiety zazwyczaj ujmują sobie parę lat (a Muszyna jest wszak rodzaju żeńskiego), więc powodów do zmartwienia nie ma... Za to warto pamiętać, że w tym roku upływa 720 lat od czasu, gdy Muszyna stała się obiektem ugody między komesem Mironiegiem i jego żoną a biskupem krakowskim Pawłem z Przemankowa, któremu Muszynę zapisał w testamencie Wysz, scholastyk kapituły krakowskiej. Dokumenty - zarówno sam akt ugody, jak i jej potwierdzenie przez księcia Leszka Czarnego - są autentyczne; rocznica może niezbyt okrągła, ale jednak imponująca...

Z zainteresowaniem będziemy towarzyszyć Stanisławowi Tomkowiczowi podczas opisywania muszyńskich zabytków, prowadzeni przez Tadeusza Łopatkiewicza, który razem z bratem Piotrem opracował rękopiśmienne inwentarze zabytków tego znakomitego XIX-wiecznego konserwatora i zabytkoznawcy. Pozostając nadal w naszym mieście, zagłębimy się w zapisach Księgi przyjęć do miasta Muszyny, by potem z Wittem Kmietowiczem przyglądnąć się muszyńskim cechom i bractwom, po których została jedynie tradycja i chorągiew, noszona co roku podczas procesji Bożego Ciała. Dołączy do nas Piotr Wierzbicki i razem przeniesiemy się do Podolińca, by w starych księgach pijarów sprawdzić, który z muszyńskich mieszczańskich synów pobierał niegdyś nauki w tamtejszym kolegium. Zajrzymy także do ciut dalszych sąsiadów po polskiej stronie - do Piwnicznej, zapoznając się w artykule Macieja Bileka z historią apteki "Pod Opatrznością". Potem wrócimy na Słowację, gdzie obejrzymy osiemnastowieczną mapę lubowelskiego podgrodzia w słowackojęzycznym artykule Filipa Fetko.

W tegorocznym "Almanachu" znajdzie się stosunkowo mało znany epizod walk w powstaniu warszawskim z udziałem plutonu słowackiego, opisany przez Waldemara Oszczędę, a także bolesna relacja Macieja Śliwy o tragicznych losach oddziału partyzantki antykomunistycznej w Beskidzie Sądeckim. W centrum naszych zainteresowań zawsze pozostają ludzie, więc i tym razem opowiemy o tych, którzy tu mieszkali, i tych, którzy tu - najczęściej "u wód" - bywali. Należał do nich, jakże często i chętnie niegdyś czytany, Józef Ignacy Kraszewski. Wybierzemy się z Janiną Dzierżanowską na wycieczkę w stronę Bacówki nad Wierchomlą, przyglądając się po drodze wyciągom i trasom narciarskim. Ze wzruszeniem sięgniemy pamięcią do lat dzieciństwa - krynickiego i muszyńskiego - niekiedy smutnego, ale jednak nasyconego słodyczą. Będą to m.in. wspomnienia urodzonej w Muszynie, a zamieszkałej od lat za oceanem Anity Sztybel. Wraz z Popradem, śledząc jego dopływy i wędrówkę wśród gór, popłyniemy do Andrzejówki, by po raz ostatni zajrzeć - dzięki Małgorzacie Przyboś - do protokołów Rady Gromadzkiej. Z Piotrem Osóbką odwiedzimy Żegiestów, z przykrością konstatując upadek jego zdrojowej części.

Przygotujemy zasadzkę na regionalnego poetę wespół z Witoldem Kalińskim, zaraz potem świętując jubileusz 40-lecia pracy twórczej Adama Ziemianina oraz jego 60. urodziny. Gratuluje-my naszemu ulubionemu poecie nagrody I stopnia im. Władysława Orkana, którą otrzymał za tom Przymierzanie peruki\ Opowiadania i wierszy Adama Ziemianina nie zabraknie w "Almanachu". Jednak użyczyliśmy łamów także innym autorom, przede wszystkim wsłuchując się w głos młodych, początkujących na niwie poezji osób. Nie sposób przecenić pomocy, jaką oferuj e "Almanachowi" muszyńska Biblioteka Publiczna. Jest dla nas miejscem spotkań, seminariów, wystaw, sercem intelektualnego życia Muszyny. Nie mogło więc i u nas obyć się bez wzmianki o tej placówce. Zwłaszcza że okazja była godna: jubi-leusz 60-lecia Miejskiej Biblioteki! Przekażemy Czytelnikom garść informacji na ten temat, nie zapominając o historii filii żegiestowskiej. Ze świata słowa przeniesiemy się do świata obrazu. Obejrzymy dzieła nieprofesjonalnego muszyńskiego malarza - Czesława Czmiela, zmarłego 10 lat temu. Przypomnimy sobie wystawę malarstwa w Muzeum Regionalnym w Muszynie, a także prezentowane w Bibliotece zbiory dawnych, nawet już stuletnich, pocztówek z Krynicy, Muszyny i Żegiestowa. W zeszłym roku miała miejsce kolejna edycja konkursu fotograficznego, którego tematem był detal nagrobny nekropolii historycznego "państwa muszyńskiego". Zaprezentujemy Państwu plon tego konkursu -jest on imponujący!

Od kilku lat staramy się pokazywać zdjęcia z imprez "Almanachu Muszyny". Jest to nasz sposób na okazanie wdzięczności naszym przyjaciołom i darczyńcom Funduszu Stypendialnego. Chcemy, by mogli się na tych fotografiach odnaleźć, a po latach wspominać, jak to w Muszynie na początku XXI wieku bywało... Informujemy z radością, że muszynianie dopięli swego i kończą podjęte w zeszłym roku dzieło budowy pomnika Jana Pawła II. Zapraszamy Czytelników na sierpniową uroczystość odsłonięcia pomnika. Z żalem pragnę pożegnać Janinę Piachy, sąsiadkę z ulicy Piłsudskiego, często dzielącą się z nami wiedząc przedwojennej i okupacyjnej Muszynie, stałą donatorkę Funduszu Stypendialnego. Dziękujemy autorom, współpracownikom, cierpliwym szefom "Gimpo", drukującym "Alma-nach", a także Włodzimierzowi Skleniarzowi za gratisowy druk zaproszeń. Składamy podziękowania za finansową pomoc przy wydawaniu naszego rocznika, udzieloną nam przez Burmistrza Miasta i Gminy Uzdrowiskowej Muszyna oraz Starostę Sądeckiego. Wyrazy wdzięczności kierujemy do Marszałka Województwa Małopolskiego za dotację w ramach programu "Mecenat", która zasiliła konto zeszłorocznego "Almanachu". Dziękujemy Leszkowi Zakrzewskiemu, prezesowi nowosądeckiego Oddziału Polskiego Towa-rzystwa Historycznego, za projekt okolicznościowego stempla i karty pocztowej, a Wiesławowi Mochnackiemu i Dyrekcji Poczty Polskiej w Nowym Sączu za jej wydrukowanie. Podziękowania należą się donatorom Funduszu Stypendialnego Almanachu Muszyny.

Nasi stypendyści zdobywaj ą nagrody i wyróżnienia, zdaj ą z sukcesem kolejne egzaminy. Dochowaliśmy się przez te parę lat już kilku magistrów! Mamy nadzieję, że i tym razem każdy z Państwa znajdzie w "Almanachu Muszyny" coś dla siebie. Na deser proponujemy kolejny sukces Muszynianki Fakro - mistrzostwo Polski w siatkówce pań! Nucąc cichutko, z "Almanachem" w plecaku, powłóczmy się przez chwilę z Krzysztofem Myszkowskim i Adamem Ziemianinem nad granicznym Smereczkiem. Po rozpoczęciu obowiązywania układu z Schengen właściwie nie zauważa się momentu przekroczenia granicy ze Słowacją. Świat stoi otworem... Bożena Mściwujewska-Kruk

spis treści >>