Almanach Muszyny 2009

SŁOWO DO CZYTELNIKA

Czas tak szybko upływa... Ledwie dobrnęliśmy z "Almanachem Muszyny" do progu dojrzałości, obchodząc osiemnastkę, a już kolejny rok za nami.

Latem 2008 roku, w wyniku społecznej inicjatywy, w Muszynie stanął pomnik Karola Kardynała Wojtyły. Drugiego sierpnia miała miejsce podniosła uroczystość odsłonięcia i poświęcenia monumentu. Aktu tego dokonali JE biskup dr Wiktor Skworc, ordynariusz tarnowski, JE arcybiskup Bambergu dr Ludwig Schick oraz prałat Józef Wierzbicki, proboszcz parani pw. św. Józefa w Muszynie. Kardynał - Papież wita nas teraz przed wjazdem do centrum Muszyny. Warto się na chwilę zatrzymać i wspomnieć wielkie zasługi Jana Pawła II dla naszej Ojczyzny.

"Almanach Muszyny" to nie tylko rocznik. To także szereg inicjatyw, o których informujemy na naszych łamach. W minionym roku była to m.in. zorganizowana we współpracy z Krynickim Towarzystwem Fotograficznym wystawa w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie, sumująca dorobek siedmiu edycji konkursu "Detal architektoniczny". Podjęliśmy także - nieuwieńczony na razie sukcesem-trud zbudowania transgranicznego programu "Nasza Szwajcaria". Tegoroczną almanachową wędrówkę rozpoczniemy od muszyńskiego kościoła, gdzie w ołtarzu króluje Matka Boża z Dzieciątkiem, zwana Panią na Muszynie. Dzięki przewodnictwu Piotra Łopatkiewicza, laureata ubiegłorocznej nagrody im. Szczęsnego Morawskiego, dowiemy się więcej o proweniencji tej pięknej średniowiecznej rzeźby, a także dwóch figur: św. Jadwigi i św. Otylii.

Z kościoła parafialnego przeniesiemy się do ruin zamku, by prześledzić postępy prac archeologicznych. Po wykopaliskach z pasją i ze znawstwem oprowadzi nas - podobnie jak w latach ubiegłych - Barbara Chudzińska. Wzorem poprzednich roczników zajrzymy za południową granicę, by po sąsiedzku, w parafii gre-ckokatolickiej w Ćirću, dzięki proboszczowi Jaroslavowi Popovecowi, obejrzeć kościelne chorągwie malowane u schyłku XIX wieku, prawdopodobnie przez malarza z Muszyny! Następnie zajrzymy do Starej Lubowli i Podolińca śladem blisko stuletnich polskich fotografii, prowadzeni przez historyka z Muzeum na Zamku, Miroslava Śtevfka. Spróbujemy się również dowiedzieć, razem z Filipem Fetko, jacy rzemieślnicy dbali paręset lat temu o dobre samopoczucie mieszkańców lubowelskiego zamku... Nieco później z Waldemarem Oszczędą polecimy na skonstruowanych przez tajemniczego mnicha z Czerwonego Klasztoru skrzydłach - aż nad tatrzańskie granie. Muszyna to graniczne miasto. Nie sposób, komentując jej dzieje, pominąć historię Straży Granicznej, strzegącej granic II Rzeczypospolitej. Relację o tej formacji zawdzięczamy Waldemarowi Bocheńskiemu, wnukowi jednego z komisarzy Straży Granicznej. W pierwszej połowie września 1939 roku, w bliskich nam okolicach, ginęli żołnierze Straży Granicznej Obwodu Jasło. Gdzie pochowano zabitych żołnierzy? Czy ich ekshumowano, a jeśli tak - to dokąd? Jeżeli ktoś z Państwa wie cokolwiek na ten temat, prosimy o podzielenie się tą wiedzą z autorem artykułu. Na naszych łamach zagości w tym roku dwóch panów Mieczysławów: Orłowicz i Karłowicz. Dzieliło ich wiele okoliczności, ale łączyła jedna wielka pasja - góry. Z pierwszym pozna nas Tomasz Kowalik, z drugim - Zbigniew Muszyński. Zazwyczaj chętnie zaglądamy do starych muszyńskich dokumentów. Tym razem będzie to Księga miejska, z której odczytamy z Kazimierzem Przybosiem nazwiska osób przyjmujących prawo miejskie w latach 1601-1833, a także rejestry poborowe z drugiej połowy XVII wieku, w których interpretacji pomoże nam Piotr Wierzbicki.

Przenosząc się w czasy międzywojenne - przejrzymy Pamiętniki zjaz-dów lekarzy w Krynicy w relacji Ryszarda Kruka, natomiast dzięki Izabeli Gass dowiemy się, jakie dokumenty związane z Muszyną można znaleźć w Muzeum Polskim w Rapperswilu. Przed laty Łemkowie z okolicznych wsi przeżywali boleśnie rozstanie z ukochanymi górami, zmuszeni do wyjazdu w ramach Akcji Wisła. W opowieści Marii Zajączkowskiej i Andrzeja Krajniaka poznamy losy jednej z dotkniętych wysiedleniem rodzin - Tyliszczaków z Jastrzębika. Nie pozostajemy obojętni na los zabytków historii i obiektów kultury, związanych z naszym regionem. Artykuł Rafała Żebrowskiego zapozna Państwa z dziejami obrazów Feliksa M. Wygrzy-walskiego i Kazimierza Sichulskiego, zdobiących niegdyś ściany krynickiego pensjonatu "Lwigród". Wspomnimy także o kopcu i pomniku Kazimierza Pułaskiego oraz obelisku wzniesionym ku czci Juliusza Słowackiego w Żegiestowie-Zdroju. W ramach przeglądu zasobów instytucji naukowych i muzealnych pod kątem tematyki muszyńskiej, Piotr Wierzbicki zaprezentuje zbiory fotograficzne Instytutu Sztuki PAN w Warszawie, dotyczące cerkwi okolic Muszyny i Krynicy. Sylwetkę urodzonego w Muszynie kompozytora Zbigniewa Bujarskiego, który w ubiegłym roku obchodził siedemdziesiąte urodziny, nakreśli Beata Zacny.

Piękny jubileusz był także udziałem krajoznawcy, fotografika, kolekcjonera i pisarza - Adama Czamowskiego, związanego w młodości z Muszyną i do tej pory chętnie do niej powracającego. Wzdłuż potoków i rzeczek pójdziemy z Edwardem Drozdem i muszyńskimi harcerzami na wy-cieczkę. Dotrzemy aż do Rytra, omijając ostrożnie zioło belladonny, choć sporo o niej dowiemy się od fachowca - Macieja Bileka. Ze Stefanem Półchłopkiem zerkniemy przez ramię malującemu swe obrazki Nikiforowi. Zajrzymy także do Andrzej ówki, wertując z Małgorzatą Przyboś dawne dzienniki szkolne, pójdziemy na tradycyjny spacer ze starym leśniczym, Tadeuszem Petrowiczem, zagościmy na Zapropradziu w "Naszym Domku" u Andrzeja Fiebiga, a potem i na Wapiennem.

Zatrzymamy się też myślą serdeczną przy tych, którzy odeszli w trakcie minionych 12 miesięcy. Z bólem przychodzi nam pożegnać tym razem spore grono zaprzyjaźnionych z "Almanachem" osób, sponsorów Funduszu Stypendialnego. W środku lata odprowadziliśmy na krynicki cmentarz cudowną osobę, energiczną, a zarazem pełną ciepła Danutę Chrostowską. Była naszą almanachową autorką, redaktorem kronik Festiwalu Kiepurowskiego, nauczycielką, przyjacielem młodzieży. W listopadzie 2008 roku zmarł w Warszawie wieloletni przyjaciel "Almanachu" Jacek Dzierwa, założyciel polskiego oddziału firmy Procter & Gambie. Był wzorem najwyższych standardów etycznych w biznesie i pro-motorem polskich młodych menedżerów w globalnych korporacjach. W listopadzie także odeszła Janet Borzemski, wdowa po żołnierzu Armii Polskiej w Wielkiej Brytanii, Wiktorze, mieszkająca w USA. Przed Bożym Narodzeniem umarła w Belgii Barbara Lurska, zakochana w Muszynie, urocza i pogod-na, życzliwa każdemu człowiekowi. Pożegnaliśmy także muszynianki - w lutym Janinę Pirogowicz, w kwietniu Genowefę Stójek; obie Panie od lat wspomagały nasze działania dobrym słowem i zachętą. Z grona przyjaciół Muszyny w kwietniu ubyła także Janina Kędzierzawska z Warszawy, często bywająca w Muszynie i zawsze czerpiąca radość z jej piękna.

Nadal prowadzimy Fundusz Stypendialny dla uzdolnionej młodzieży z gmin Muszyna i Krynica. Współpracujemy też ze Stowarzyszeniem AMOS ze Starej Lubowli, organizując wspólne koncerty i spotkania na Moście Wyszehradzkim. Nasi stypendyści - zarówno młodzież polska, jak i słowacka - może poszczycić się sukcesami na polu naukowym i muzycznym. Wszystkim darczyńcom serdecznie dziękujemy. Wyrazy wdzięczności kierujemy także pod adresem tych, którzy przyczynili się do powstania tegorocznego "Almanachu Muszyny": autorom, firmie GIMPO, Włodzimierzowi Skleniarzowi, Burmistrzowi Miasta i Gminy Uzdrowiskowej Muszyna, Funduszowi Wyszehradzkiemu oraz Dyrekcji Poczty Polskiej w Nowym Sączu. Ubiegłoroczny artykuł Macieja Śliwy o Żandarmerii, oddziale partyzantki antykomunistycznej działającej w Beskidzie Sądeckim, wzbudził spore zainteresowanie Czytelników. Jego odbiciem są listy, zamieszczone w rozdziale Korespondencja.

Gratulujemy - razem z Andrzejem Koszuckim - drużynie siatkarek Muszynianki Fakro, która ponownie w kwietniu sięgnęła po mistrzostwo Polski! Znów w tym sezonie Muszyna w złotej koro-nie! Cieszmy się każdym sukcesem naszego miasta i osób w nim żyjących. Bądźmy dumni z dokonań naszych przyjaciół i sąsiadów. Do życzliwych, uśmiechniętych ludzi chętnie przyjeżdżaj ą goście...

Życzę miłej lektury!

Bożena Mściwujewska -Kruk

spis treści >>