Almanach Muszyny 2014

SŁOWO DO CZYTELNIKA

Szanowni Państwo, oddajemy w Wasze ręce kolejny, już dwudziesty czwarty rocznik "Almanach Muszyny". Tym razem wspólną przygodę zaczniemy od wycieczki do ruin muszyńskiego zamku, górującego nad miastem. Z interesującego tekstu Artura Gintera dowiemy się o efektach badań archeologicznych, prowadzonych w roku 2013 na zamkowym wzgórzu. Z zamkiem od pewnego momentu nierozerwalnie wiązał się Dwór Starostów. O jego losach i obecnej sytuacji zaczerpniemy wiedzę z artykułu Barbary Ruckiej, kustosza Muzeum Regionalnego "Państwa Muszyńskiego".

Jak zwykle zajrzymy na Słowację, zainspirowani dziesiątą rocznicą powstania Stowarzyszenia Amos, bratniej organizacji pozarządowej ze Starej Lubowli, której prezes, Anton Karniš, w kwietniu otrzymał z rąk Ambasadora RP na Słowacji, Tomasza Chłonia, Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi RP, przyznany - dzięki naszej inicjatywie - przez Prezydenta Bronisława Komorowskiego w uznaniu zasług dla rozwoju współpracy polsko-słowackiej. Przedstawimy Państwu trzy teksty w języku słowackim. W pierwszym z nich Gabriela Malastová zarysowuje działalność Stowarzyszenia Amos. Drugi, autorstwa dyrektora Muzeum na Zamku w Starej Lubowli, Dalibora Mikulíka, to opowieść o działaczu, filozofie i historyku, księdzu greckokatolickim - Mikulášu Beskydzie, związanym z nadpopradzką Legnavą, położoną niemalże o krok od Muszyny. Trzeci - to artykuł pióra historyka Karola Strelca o Spiskiej Sobocie, miejscu niezwykłym i niezmiernie fotogenicznym, architektonicznej perle północnego Spiszu. W języku polskim z tematyką słowacką spotkamy się dzięki Waldemarowi Oszczędzie, który tym razem zajmuje się postacią Viktora Myskovszkyego, uważanego za pioniera ochrony zabytków na Słowacji.

Po powrocie do Muszyny przewertujemy kolejne protokoły Rady Miejskiej z lat trzydziestych XX wieku, korzystając ze szczegółowego zapisu Małgorzaty Przyboś. Przyjrzymy się także pozostałościom niemieckich umocnień wojennych z czasów II wojny światowej, prowadzeni przez Kazimierza Przybosia. Z II wojną światową spotkacie się Państwo na łamach tegorocznego "Almanachu" również w ważnym artykule Grzegorza Olszewskiego, który sporządził - w oparciu o archiwa Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau - listę osób z Muszyny i okolic, osadzonych w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz. Echa wojny odezwą się też na karcie z kroniki muszyńskiego Koła Kombatantów, prowadzonej przez Stefana Małeckiego. Z Witoldem Kalińskim, Piotrem Osóbką i Leszkiem Zakrzewskim powędrujemy wzdłuż Popradu do Żegiestowa, Piwnicznej i Starego Sącza, przyglądając się mijanym miejscowościom - ich urokliwym rynkom i pensjonatom. Krajobraz ocenimy okiem pejzażysty Edmunda Cieczkiewicza, którego dzieła przybliży nam Justyna Stasiek.

W naszej wycieczce trafimy aż pod tajemniczą górę Łyżkę, wznoszącą się między Łukowicą a Przyszową, by z artykułu Jarosława Czai dowiedzieć się o pradawnym osadnictwie na lewym brzegu Dunajca, po czym znów skręcimy w kierunku historycznego "państwa muszyńskiego". Z Filipem Lelonkiem, uczniem muszyńskiego Liceum Ogólnokształcącego, poszperamy w tylickich archiwach w poszukiwaniu rodzinnych dokumentów, a z Maciejem Śliwą odkryjemy kolejną tajemnicę związaną ze stacjonowaniem w Izbach konfederatów barskich. Uwagę skupimy na kilku postaciach związanych przed laty z Muszyną i Krynicą, m.in. na lekarzach - doktorze Żuławskim, lekarzu i literacie, zasłużonym dla Krynicy, o którego dokonaniach opowiada Eugeniusz Niemiec, a także na doktorze "wszech nauk lekarskich", Sewerynie Mściwujewskim, we wspomnieniu spisanym w 70-lecie jego śmierci przez Ryszarda Kruka.

Do dziejów rodziny Tyliszczaków swą cegiełkę dołoży Zofia Jędrzejowska-Waszczuk, pisząca o muszyńskiej gałęzi tego rodu. Z Barbarą Nagięć spróbujemy wydobyć z niepamięci występy teatru amatorskiego, który w latach 50. działał w Muszynie, a potem, prowadzeni przez Reginę Wiśniowską-Węglarz, odwiedzimy parę ciekawych zakątków w Muszynie i okolicach, między innymi staw osuwiskowy, ukryty na stoku Czarnych Garbów - Czarną Młakę. Na rowerze wjedziemy razem z Tomaszem Fedorczakiem na Jaworzynę, kierując się jednym ze starych szlaków polowań muszyńskiego leśniczego, Tadeusza Petrowicza. Zachłyśniemy się pięknymi opisami zimowego beskidzkiego lasu Szczęsnego Morawskiego, cytowanymi przez Agatę Tobiasz, a także wsłuchamy się w dźwięki dawnej weselnej muszyńskiej muzyki, do której nuty wyszukała w krakowskim Muzeum Etnograficznym Monika Florek. Spacerując wzdłuż Szczawnika, dotrzemy do willi "JAR". O jej dziejach i ludziach z nią związanych opowieść snuje Katarzyna Kowacz-Przybylska.

Nie zabraknie i poezji… W artykule Barbary Bałuc prześledzimy wędrówkę po muszyńskiej ziemi Jerzego Harasymowicza - w tym roku przypada piętnasta rocznica śmierci tego poety. Oprócz kilku nowych wierszy Adama Ziemianina, nigdzie dotychczas niepublikowanych, znajdą Państwo na naszych łamach utwory innych twórców: Magdaleny Jaksy Raczek, Urszuli Sobkowiak, Arkadiusza Stosura, Wojciecha Usakiewicza. Przedstawimy także obszerny fragment prozy Adama Ziemianina.

Tradycyjnie w Słowie do Czytelnika żegnam autorów i przyjaciół Almanachu Muszyny, którzy zmarli w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy. Z roku na rok jest mi coraz trudniej, bo lata współpracy umocniły więzy naszej przyjaźni. W październiku ubiegłego roku Muszyna pożegnała wieloletniego proboszcza parafii pw. św. Józefa Oblubieńca NMP - ks. prałata Józefa Wierzbickiego. W chwili śmierci ks. Wierzbicki był już od dwóch lat na emeryturze, mieszkał jednak w Muszynie w budynku tzw. Starej Plebanii i spoczął na muszyńskim cmentarzu. W maju dotarła do nas smutna wiadomość o śmierci Juliana Semczyszaka, wieloletniego sołtysa Andrzejówki, człowieka o złotym sercu i wielkim uroku, od dawna zaprzyjaźnionego z redakcją "Almanachu Muszyny". Tuż przed oddaniem rocznika do druku, 27 maja, dotknęła nas kolejna bolesna strata. Heroiczną walkę z chorobą przegrała nasza serdeczna przyjaciółka, Małgorzata Przyboś, autorka wielu almanachowych artykułów, współorganizatorka Spotkań Przyjaciół, sekretarz Komitetu Stypendialnego. Trudno jest słowami oddać żal po odejściu Małgosi…

Minęło już piętnaście lat od utworzenia przez almanachowych przyjaciół Funduszu Stypendialnego. Spora grupa młodych ludzi stała się beneficjentami naszego programu. Ufamy, że dostrzeżenie ich wśród grona rówieśników stało się bodźcem do jeszcze lepszej nauki i zaowocowało konkretnymi sukcesami. W roku szkolnym 2013/2014 jedno ze stypendiów, przeznaczone dla uzdolnionego humanisty, ucznia muszyńskiego Liceum Ogólnokształcącego, decyzją zarządu Stowarzyszenia Przyjaciół Almanachu Muszyny będzie nosić imię Małgorzaty Przyboś. Naszym marzeniem jest, by zamknąć ćwierćwiecze naszej społecznej działalności wydaniem jubileuszowego, dwudziestego piątego numeru rocznika. Zaprosimy do napisania artykułów osoby najczęściej goszczące na naszych łamach, chcąc podkreślić ich wkład w zaistnienie "Almanachu Muszyny", jego rozwój i docenienie przez środowisko. Co będzie później? Zapewne spróbujemy kontynuować naszą działalność, korzystając z Internetu. Ale to już sprawa przyszłych decyzji…

Teraz pora otworzyć rocznik 2014.

Bożena Mściwujewska-Kruk

spis treści >>