Almanach Muszyny 2019

Biblioteka Almanachu Muszyny

MUSZYNA W PROZIE I POEZJI

SŁOWO DO CZYTELNIKA

Zapraszamy Czytelników do kolejnego tomu "Biblioteki Almanachu Muszyny", z którym nieco się spóźniliśmy, ale ważne, że udało się nam sfinalizować jego wydanie. Poświęciliśmy go Muszynie w utworach poe-tyckich i prozatorskich, a także przypomnieliśmy sylwetki ich autorów. Nasze małe miasto, przez kilka stuleci stolica granicznego klucza i ważny punkt na handlowym szlaku z Węgier, w momencie, gdy druk książek stał się stosunkowo łatwo dostępny, było już niewiele znaczącą galicyjską miejscowością. Królowały Żegiestów i Krynica, odkryte przez prężnych budowniczych i naukowców-balneologów. To one, zwłaszcza Krynica, znalazły swe miejsce w fotografii i literaturze. O Muszynie zapomniano, ale nie całkiem - udało się nam zebrać wiersze i fragmenty dzieł pisanych prozą przez mniej lub bardziej znanych autorów, gdzie pojawia się i ona.

W almanachowej antologii znajdą Państwo zarówno utwory poetyckie i cytaty z prozy zna-nych i popularnych pisarzy, jak i teksty amatorów, tworzone z miłości, sympatii i przywiązania do miejsca i żyjących w nim ludzi. Przy wyborze kierowaliśmy się podobnymi pobudkami, stawiając wysoko walory literackie proponowanych dzieł, ale biorąc pod uwagę także emocje twórców, ukazujących piękno krajobrazu, architektury i wątki ludzkich losów. W tytule niniejszej antologii jest poezja i proza. Przyjęliśmy, że znajdą się tu również frag-menty dzieł twórców spoza grona literatów, którzy w XIX wieku i u progu wieku XX publikowali dzieła popularnonaukowe, naukowe (z zakresu kartografii, geografii, medycyny, balneologii, etnografii), a także przewodniki, często o literackim zacięciu. Uwzględniliśmy zatem Bogusza Stęczyńskiego, Szczęsnego Morawskiego, Bolesława Skórczewskiego, Józefa Łepkowskiego, Wincentego Pola, Mieczysława Orłowicza i innych, którzy w różnych dziedzinach wiedzy mieli wiele do powiedzenia. Ich sposób pisania odbiegał czasem od poziomu literackiego, niemniej to dzięki nim wzrastało zainteresowanie Muszyną, jawiącą się jako oaza spokoju pomiędzy kwitnącymi uzdrowiskami.

Wybór literackich fragmentów oparliśmy w dużej mierze o nasze almanachowe zbiory. Z twórczości uznanych poetów zaczerpnęliśmy ile się dało, począwszy od Kochanowskiego, skończywszy na Harasymowiczu i Ziemianinie. W trzech przypadkach (Wisława Szymborska, Halina Poświatowska, Edward Stachura) są to tylko fragmenty korespondencji, ale nazwiska autorów zobowiązują do ich zaprezentowania.

Pod koniec alfabetycznie ułożonego zbioru umieściliśmy osobno parę limeryków i kilka mu-szyńskich drobiazgów. Zdajemy sobie sprawę, że nasz wybór jest podyktowany subiektywnymi czynnikami. Na pewno nie zdołaliśmy wyczerpać wszystkich możliwości, nie wykorzystaliśmy nawet wszystkich wierszy z "Almanachu Muszyny", nie mówiąc już o sporej kolekcji pozostałej po dwóch edycjach Konkursu Poetyckiego "O Popradzki Laur Jana Kochanowskiego", które przeprowadziliśmy razem z Towarzystwem Literackim imienia Cypriana Norwida. Nieco więcej miejsca przeznaczyliśmy dla piewców Ziemi Muszyńskiej - Jerzego Harasymowicza i Adama Ziemianina. Niech nasza antologia stanie się dobrym początkiem następnych zbiorów - może ktoś z naszych Czytelników stworzy ciąg dalszy?

Notki biograficzne osób żyjących zostały opracowane w większości dzięki życzliwości i pomocy Autorów. Życiorysy znanych osobistości, które nie żyją lub z którymi nie mamy kontaktu, oparliśmy o wiadomości z książek biograficznych, antologii (m.in. Bolesława Farona Poeci Sądecczyzny1) oraz o informacje dostępne w Internecie, starając się weryfikować je w róż-nych źródłach. Pomocne były artykuły zamieszczane w "Almanachu Muszyny": Agaty Tobiasz o Szczęsnym Morawskim, Tomasza Kowalika o Mieczysławie Orłowiczu, Bogdana Witowskiego o Michale Witowskim, Witta Kmietowicza o Franku Kmietowiczu i inne.

Staraliśmy się dotrzeć do pierwotnych wydań bądź reprintów, a korzystając ze źródeł dziewięt-nastowiecznych w cytowanych fragmentach zachowaliśmy język oryginałów, nie stosując reguły uwspółcześniania pisowni. Chcieliśmy, by Czytelnicy mogli zakosztować archaicznego języka, którym mniej lub bardziej zgrabnie posłużyli się autorzy. Moda na feminatywy, które mają tyluż zwolenników, co i przeciwników, przy opracowywaniu notek biograficznych skłoniła nas w paru przypadkach do dyskusji z Autorkami, w rezultacie jed-nak dostosowaliśmy się do ich woli. Nie znajdą tu Państwo zatem zbyt wielu sfeminizowanych nazw zawodów. Jako część ilustracji wykorzystaliśmy rysunki dzieci i młodzieży, biorących udział w konkursach poświęconych twórczości Adama Ziemianina, organizowanych przez Zespół Szkolno-Przedszkolny w Muszynie. Rysunki udostępniła nam Krystyna Tomasiak, artystka i nauczycielka, która zainicjowała i prowadziła te konkursy.

Przez ostatnie półtora roku przyszło nam niestety pożegnać kilka osób z grona Przyjaciół "Almanachu Muszyny". Wiosną 2018 roku zmarły Helena Jarosz i Helena Zbożeń, dwie Panie, na których pomoc przy zasilaniu Funduszu Stypendialnego Almanachu Muszyny mogliśmy przez lata liczyć. Niedługo potem pożegnaliśmy zawsze nam życzliwego Stanisława Michalika. W lutym 2019 roku odszedł Tadeusz Petrowicz, muszyński leśniczy w latach powojennych, autor wielu artykułów i wspaniałych opowiadań, które prezentowaliśmy na naszych łamach. W marcu straci-liśmy Ewę Tarkowską, pełną energii i ciepła cudowną osobę, niestrudzoną tropicielkę dziejów rodu Medweckich, od dawna współpracującą z naszą redakcją. W kwietniu 2019 roku zmarła Grażyna Petryszak, twórczyni i wieloletnia prezes krynickiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych oraz Galerii "Pod Kasztanem". Niedługo później odeszła Jolanta Urbańska, a u progu jesieni zmarła Iwona Hnatkiewicz, obie także wspomagające naszych stypendystów. W październiku z bólem w sercu pożegnaliśmy Jána Malasta, Słowaka ze Starej Lubowli, zaprzyjaźnionego z naszym Sto-warzyszeniem od wielu lat, a w grudniu Mariana Pulita, również jednego z darczyńców Funduszu Stypendialnego. Napisanie, że będzie nam ich brakowało, w niewielkim tylko stopniu oddaje nasz smutek i żal.

Niniejszy zbiór wierszy i prozy powstał dzięki pomocy kilkunastu osób. Podziękowania należą się Paniom z Bibliotek Publicznych w Muszynie i Krynicy: przede wszystkim Renacie Kopacz, a także Łucji Bukowskiej, Sylwii Rypel i Agacie Jarosz. W zdobyciu pojedynczych wierszy czy informacji pomogli nam: Barbara Bałuc, Tomasz Kowalik, Tomasz Kuba Kozłowski, Gabriel Kur-czewski, Izabela Łabuś, Tadeusz Łopatkiewicz, Magdalena Małecka, Barbara Rucka, Rafał Skąpski, Agata Tobiasz, Alan Weiss, Teresa Witowska, Leszek Zakrzewski. Słowa wdzięczności kierujemy ku Autorom, którzy zgodzili się na współpracę, a także ku Krystynie Tomasiak za udostępnienie ilustracji malowanych przez jej uczniów. Posłowie do naszej antologii napisał Profesor Bolesław Faron. Dziękujemy serdecznie za po-święcony nam czas i za ciepłe słowa. Znaczą dla nas bardzo dużo. W prezentowanym zbiorze znajdziecie Państwo Muszynę romantyczną i piękną, ale i czasem zaniedbaną. Kolorową i szarą, codzienną. W takiej i takiej przyszło żyć naszym przodkom i nam również. Z większości cytowanych utworów przebija jednak obraz miejsca, które można pokochać. Pokochać na zawsze.

>> pobierz i zobacz egzepmlarz Almanachu

Bożena Mściwujewska-Kruk