Almanach Muszyny 2020

Biblioteka Almanachu Muszyny

SŁOWO DO CZYTELNIKA

Szanowni Państwo, minęło ponad trzydzieści lat od chwili, gdy oddaliśmy w ręce Czytelników pierwszy "Almanach Muszyny". Chudziutki, czterdziestostronicowy zeszyt, pozbawiony ilustracji, ale wydany z sercem. Mimo kreślonych przed nami wizji wyczerpania pomysłów i tematów do artykułów po dwóch, góra trzech latach, nie zwątpiliśmy. Liczyliśmy na społecznych współpracowników, a także na Was, naszych Czytelników. Na Waszą ciekawość, Wasze wsparcie i na Waszą hojność także. Dzięki Wam przetrwaliśmy jako całkowicie niezależne pismo przez trzy dekady. Lata te zaowocowały dwudziestoma sześcioma rocznikami "Almanachu Muszyny", z których ostatni zawierał bibliografię wszystkich poprzednich, a także trzema tomami "Biblioteki Almanachu Muszyny", poświęconymi Nagrodzie "Sądecczyzna" im. Szczęsnego Morawskiego, Funduszowi Stypendialnemu Almanachu Muszyny oraz prezentacji Muszyny w prozie i poezji.

W tym roku zapraszamy do lektury czwartego, pożegnalnego tomu "Biblioteki Almanachu Muszyny", który zaczynamy od krótkiego podsumowania naszego trzydziestoletniego społecznego działania. W następnych rozdziałach prezentujemy kolejne książki uhonorowane Nagrodą "Sądecczyzna" im. Szczęsnego Morawskiego, a także nowsze przedsięwzięcia kulturalne, w których uczestniczymy jako inicjatorzy i współrealizatorzy. Są to Nagroda "Kolekcjonerstwo - nauka i upowszechnianie" im. Feliksa Jasieńskiego oraz Ranking Genialni Lokalni Globalni im. Danuty Szaflarskiej. Oddajemy na naszych łamach głos ludziom zaangażowanym w prowadzenie obu inicjatyw, a także osobom i instytucjom nagrodzonym w przeciągu ostatnich paru lat. Zachęcamy do przypatrzenia się tym wspaniałym ludziom, a także ciekawym książkom, wystawom i miejscom ich prezentowania. Korzystając z szansy, jaką dało nam lato i pogodna jesień, zajrzeliśmy do naszych Przyjaciół w Starej Lubowli, która w roku 2021 pełniła honory Słowackiego Miasta Kultury, a także do węgierskiej miejscowości Tarcal, gdzie od kilku lat wiodły nasze tokajskie ścieżki.

W roku bieżącym 70. urodziny obchodzi Tadeusz Mikołaj Trajdos, od wielu lat piszący dla nas cenne, odkrywcze artykuły. Z tej okazji publikujemy biogram Profesora oraz bibliografię jego licznych publikacji dotyczących Spiszu, Orawy i ziemi sądeckiej. Chylimy czoła przed tym wspaniałym dorobkiem naukowym.

Najobszerniejszą część tegorocznego spotkania z Czytelnikami przeznaczyliśmy na krótkie biogramy osób, które w trakcie trzydziestu minionych lat spotkaliśmy na naszej almanachowej ścieżce, doświadczając z ich strony różnorakiej pomocy. Szczególne podziękowania należały się autorom artykułów i wierszy, a także do4 Bożena Mściwujewska-Kruk natorom Funduszu Stypendialnego Almanachu Muszyny i innym sponsorom naszej działalności. Doceniając ich zaangażowanie, poświęciliśmy im poprzednie wydania "Biblioteki Almanachu Muszyny". Tym razem kluczem pomagającym dokonać wyboru był sformalizowany udział w naszej działalności - zasiadanie w Radzie Programowej i Komitetach Stypendialnych, uczestnictwo w pracach jury różnorakich konkursów, pomoc przy organizacji konkretnych imprez. Nie wszystkich udało nam się uwzględnić, przeważnie z racji braku dostatecznego kontaktu z niektórymi osobami. Natomiast obojętne były i są nam podziały polityczne i światopoglądowe - zawsze ważna była dla nas jedynie chęć wspólnego działania.

Przeczytacie Państwo blisko sto notek biograficznych fantastycznych ludzi. Ludzi nieobojętnych, zaangażowanych społecznie. Każda z notek jest inna; jedne są suchymi i krótkimi komunikatami, które niekiedy należało uzupełnić korzystając z naszej własnej wiedzy, gdyż były zbyt skromne, inne napisano z pewną dozą fantazji. Niektóre stały się wręcz małymi, zabawnymi opowieściami, których niestety nie sposób było zamieścić tu w całości. Spodobała się nam między innymi anegdota przywołana przez Krzysztofa Waszniewskiego, piszącego o wakacjach w ośrodku Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej na Zapopradziu, gdzie panowała prawdziwie rodzinna atmosfera (kierownicy oddziałów terenowych znali się ze studiów), która sprzyjała snuciu wspomnień. Opowiadano na przykład, jak to kierownik IMGW w Muszynie podczas powodzi podawał stan wody w Popradzie, kiedy już wszystkie wodowskazy były pod wodą: "Woda sięga do pomidorów w ogródku".

Do osób, do których nie dotarliśmy, a do których chcemy skierować nasze podziękowania, należy Edward Jurewicz, który w latach 1996-2004 łamał nasz rocznik, czujnie śledząc każdy tekst i wyłapując błędy. Słowa wdzięczności kierujemy także do wspaniałych muzyków, którzy brali udział w obradach Komitetu ds. stypendiów muzycznych, szczególnie do dyrektora Państwowej Szkoły Muzycznej w Nowym Sączu Józefa W. Buszka, prof. Marioli Cieniawy, prof. Elżbiety Karaś-Krasztel, Marii Grzebalskiej i prof. Andrzeja Tatarskiego. Dziękujemy również wszystkim członkom Stowarzyszenia Przyjaciół Almanachu Muszyny, którzy uczestniczyli w naszych działaniach.

Szczególnie ciepło chcę podziękować dziewczętom z Lodziarni "Wanda", które przez wiele lat pomagały przy organizacji lipcowych Spotkań Przyjaciół Almanachu Muszyny. Radosne i kolorowe, dzielnie wspierały nas w prowadzeniu imprez na paręset osób. Do naszych pomocników należeli też Małgorzata Gałuś i Artur Kurtak oraz panie z kuchni sanatorium "Korona", bez których stoły na lipcowych imprezach byłyby o wiele uboższe. Nie sposób pominąć pracowników Poczty Polskiej, na których zawsze mogliśmy liczyć - i przy pocztowym okienku, i w "Ogrodzie Wandy", gdzie na specjalnym stoisku udostępniali uczestnikom lipcowych Spotkań nasze pamiątkowe karty i okolicznościowe stemple.

Jednym z końcowych akcentów tego tomu jest artykuł Ryszarda Kruka, żegnającego stary Rynek w Muszynie. Ostatni "Almanach Muszyny" zamykają muszyńskie dokumenty z okresu, gdy po latach rozbiorów budziła się NIEPODLEGŁA. Biblioteka Almanachu Muszyny 2020-2021. Słowo do Czytelnika 5 Pandemia pokrzyżowała nasze plany i opóźniła wydanie niniejszego tomu. Dlatego dopiero teraz żegnamy na naszych łamach kilka osób, związanych z nami i więzami formalnymi, i zwykłą ludzką sympatią. W czerwcu 2019 roku śmierć zabrała Kazimierza Pazgana, prezesa Konspolu, człowieka-ikonę sądeckiej przedsiębiorczości, który wielokrotnie obdarzał nasz lipcowy stół drobiowymi przysmakami. W marcu 2020 roku zmarł nasz sąsiad, Tadeusz Wołowiec, działacz samorządowy w Krynicy- Zdroju, członek Rady Programowej Almanachu Muszyny. W marcu odeszła także pochodząca z Muszyny Janina Dzierżanowska, almanachowa autorka i donatorka Funduszu Stypendialnego. Mieszkając w Warszawie, nie przestała się interesować Muszyną i odwiedzać ją, kiedy tylko to było możliwe. We wrześniu 2020 roku przyszło nam pożegnać Oksanę Szyjan-Król, aktorkę, poetkę, almanachową autorkę, która przeżyła swojego męża Jerzego Króla niewiele ponad dwa miesiące. W listopadzie na muszyńskim cmentarzu spoczął Zdzisław Pelaczyk, almanachowy autor, przez wiele lat, razem z innymi muzykami, grający na trąbce maryjne pieśni na Baszcie. W lutym 2021 roku zmarł Stanisław Korusiewicz - regionalista, archiwista i badacz historii wojskowości, który podzielił się także i z nami wynikami swoich archiwalnych badań.

Dokładamy starań, by roczniki "Almanachu Muszyny" były dostępne dla wszystkich zainteresowanych. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie, popularnie zwana "Biblioteką na Rajskiej", jest w trakcie digitalizacji wszystkich tomów naszego rocznika. Są one sukcesywnie udostępniane na stronach Biblioteki. Zainteresowanych dostępem do papierowych wersji "Almanachu" zapewniamy, że zostały one przekazane do najważniejszych bibliotek w Polsce jako tzw. egzemplarze obowiązkowe, ponadto są dostępne w bibliotekach publicznych w Muszynie, Krynicy-Zdroju, Starym i Nowym Sączu oraz w Bibliotece Muzeum Okręgowego w Miasteczku Galicyjskim. W razie potrzeby możemy sięgnąć również do naszych zasobów.

Szanowni Państwo, chociaż bliska jest nam życiowa maksyma jednego z naszych Przyjaciół, Joachima Russka: "Praca to najtańszy sposób spędzania wolnego czasu", to jednak powoli wyhamowujemy naszą aktywność społeczną. Stowarzyszenie Przyjaciół Almanachu Muszyny jest na ostatniej prostej do zakończenia działalności - trwa proces wyrejestrowania w odpowiednich organach. Nadal współdziałać będziemy z innymi organizacjami, kontynuując niektóre z podjętych zadań, ale już nie pod szyldem Stowarzyszenia. Wszyscy Przyjaciele zostaną jednak w naszych sercach i będą mile widziani w gościnnych progach willi "Wanda".

Mojego dziadka, doktora Seweryna Mściwujewskiego, nie było mi dane poznać. To jego żona, babcia Wanda, nauczyła mnie miłości do Muszyny. Zaraziłam nią męża Ryszarda, córkę Dorotę i wnuki - Jana Kacpra, który urodził się podobnie jak jego prapradziadek Seweryn 8 stycznia, tyle że 132 lata później, i Natalię, dumnie noszącą drugie imię Wanda. Dziadek razem z burmistrzem Antonim Jurczakiem przyczynił się do otrzymania przez Muszynę - blisko sto lat temu - statusu uzdrowiska. Pragnę podziękować władzom samorządowym Muszyny i Burmistrzowi dr. Janowi Golbie za upamiętnienie tych dwóch postaci poprzez umieszczenie tablic z ich wizerunkami w holu nowego muszyńskiego ratusza.

Na tegorocznej okładce umieściliśmy sowę. Sowę namalowaną przez muszynianina, Stanisława Niewolę, nieżyjącego już artystę-samouka, rzeźbiarza i malarza o niezwykłej osobowości twórczej. Dlaczego sowa? Bo jest symbolem mądrości i intuicji. Ma wielkie oczy i widzi w ciemności - dzięki temu przypisuje się jej możliwość dostrzegania tego, czego nie widzą inni. Sowa również wskazuje drogę do zbadania nieznanego i poznania magii otaczającego nas świata. Literatura, sztuka, muzyka, nauka - tego nie zabraknie w niniejszym tomie "Biblioteki Almanachu Muszyny". One są magią. Miłość do Małej Ojczyzny - również.

>> pobierz i zobacz egzemplarz Almanachu

Bożena Mściwujewska-Kruk